Enkhuizen
had in het verleden veel kleine bedrijven die zich bezig hielden met de
tabaksverwerking en de handel. Ramkema had in de Westerstraat 131 een winkelpand met daarachter een sigarenmakerij en tabakskerverij.
Over
de sigarenfabriek Van Ramkema en zijn kerverij zijn heel weinig gegevens
voorhanden. In de Kroniek van Enkhuizen is een foto uit 1915 van de
Westerstraat afgebeeld. Toen kerfde hij al zijn eigen tabak. Op onderstaande
afbeelding staat links vooraan de winkel van Ramkema, met onder de daklijst de
tekst: SIGARENFABRIEK DE LANDMAN JOH.RAMKEMA. Het sigarenmagazijn droeg
de naam NOVA waar later ook koffie en thee verkocht werden.
Een tabakskerverij exploiteren was op zich geen dure investering.
Een goede kerfbank aangedreven door een elektrische motor en een droogtrommel
om de tabak te drogen zijn de grootste uitgaven. Een sigarenmakerij voor
handwerksigaren kon volstaan met werkbanken voor de sigarenmakers, een mengtrommel,
zeef en wat handgereedschap. Om de omzet te vergroten hadden sommige fabriekjes
een winkel bij het bedrijf voor de verkoop van hun eigen producten.
De fabriek lag achter de winkel in de (steeg) Pekelsteiger.
Daar werd de tabak opgeslagen, gekorven en verpakt. De sigarenfabricage vond in
hetzelfde pand plaats, waarschijnlijk op de eerste verdieping. De droogkamer
bevond zich op de eerste verdieping van het winkelpand.
 |
| Het pand in 2014. Achter de winkel stond de fabriek in de Pekelsteiger (steeg). |
Om
tot het verkoopklare product te komen werd de tabak gefermenteerd, gekorven, en
gedroogd. Voordat de tabak werd gekorven werd hij licht bevochtigd zodat hij
tijdens het snijden niet brak. Na het kerven woog men de tabak met de hand af
en vulde men de (punt)zakken. In november 1920 kreeg Ramkema een vergunning tot
het plaatsen van een 3 pk elektromotor in de kerverij voor het aandrijven van
de kerfbank en de eest. In 1920 adverteert hij met 9 verschillende soorten rook-
en pruimtabak.
Zijn
gevoerde merk was “De Landman”. Het merk stelt een zittende pijprokende boer
voor met op de achtergrond een zaaiende boer op de akker en een kerktoren. In
zijn winkel verkoopt hij naast tabak wel 30 verschillende merken sigaretten
engros aan voornamelijk detaillisten.
Door
de elektromotor kon hij goedkoper produceren en zijn prijs laag houden. Al voor
65 cent kon men een pond tabak kopen. Gezien deze lage prijs verkoopt hij geen
verpakkingen van ½ ons, de kleinste hoeveelheid was 1 ons. De betere soorten
zoals Portorico en Heerenbaai kostten toen tussen de f 1,50 en f 2,00 per pond.
 |
| Enkhuizer Courant 27-03-1920 |
 |
| details van puntzakken tabak |
Vanaf
1920 brak voor de sigarenindustrie een moeilijke tijd aan. Ramkema’s voorraad werd
te groot en wegens overproductie werd op 31 oktober 1921 het gehele personeel,
bestaande uit 12 personen, ontslagen. Zo ging in 1925 de sigarenfabrikant
Petrus Deen uit Enkhuizen zelfs failliet.
 |
| De Telegraaf 29-10-1921
De
firma kende 2 vennoten: Ramkema en Holman. Op zijn beeldmerk staan de letters R
& H afgebeeld. Om de een of andere reden treedt Holman tussen 1924 en 1928 uit
de firma en gaat Ramkema verder zoals te zien op zijn briefpapier en op de sigarenzakjes
die Ramkema verstrekte bij de verkoop van losse sigaren in de winkel.
Op 20 december 1934 is er in het winkelpand van Ramkema
brand ontstaan. Een oververhitte kachelpijp in de droogkamer was daarvan de
oorzaak. Met twee stralen die op de waterleiding waren aangesloten heeft de brandweer de brand in
een kwartier geblust. Hoewel de brand zich beperkte tot de droogkamer is door
waterschade de gehele voorraad sigaren verloren gegaan. De schade werd door de
verzekering gedekt.
De productie van zijn bedrijf was kleinschalig. De tabak en
sigaren werden hoofdzakelijk in Enkhuizen en omstreken verkocht aan winkeliers, aan grossiers en in de eigen
winkel. Vaak waren dat kleine bestellingen van vaste afnemers zoals Piet de
Boer die een kapper annex sigarenzaak had op het Havendijkje. (zie afb. nota) Het
is niet ondenkbaar dat ook de plaatselijke grossier F.de Wit & Comp. uit de
Westerstraat en de tabaksgroothandel van Wagtendonk producten van Ramkema hebben
afgenomen.
Tot wanneer de fabriek heeft geproduceerd is niet
nauwkeurig aan te geven. Wel is een 50- en 100 grams verpakking bekend van
1940, waarschijnlijk een van zijn laatste producten. Want in april 1940 wordt
de eerste verdieping van de fabriek ingericht tot twee lokalen t.b.v de
neutrale kleuterschool. Een leslokaal voor twee klassen en een speellokaal. Om de lokalen te
bereiken werd buiten het gebouw een trap gesitueerd. Via de steeg konden de
kinderen de school bereiken. Van tabakslucht was gelukkig niets meer te merken. Na 1940 zijn er geen gegevens meer gevonden.
Bronnen:
- Historische kranten Delpher.nl
- Enkhuizer Courant duiverse jaren
- Kroniek van Enkhuizen: foto
- Lijst van tabaksvergunninghouders 1924 en 1928
- Tabaksverpakkingen,rekening,sigarenzakje: coll. F.Tijmstra
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten