vrijdag 23 augustus 2013

TABAKSFABRIEK UNIE VAN TABAK- EN SIGARENFABRIEKEN


Turmac had in het verleden dochtermaatschappijen waarbij nieuwe merken werden uitgebracht. Een daarvan was de Unie van tabak- en sigarenfabrieken.


Op 2 februari 1934 werd officieel de Unie van tabak- en sigarenfabrieken opgericht. Vestigingsplaats was Amsterdam. Deze fabriek was een dochtermaatschappij van Turmac. Turmac hield zich tot dan toe bezig met het vervaardigen van sigaretten. Door de oprichting van de Unie  werden tabaksverpakkingen en sigaren op de markt gebracht. Waarschijnlijk met het doel een stukje van die markt te veroveren. Dat gebeurde niet onder de gevestigde naam Turmac, omdat indien het zou mislukken de goede naam van Turmac niet in diskrediet gebracht werd.

Limburger Koerier 27-05-1933
In de loop van 1933 werd al reclame gemaakt voor rooktabak. Een van de merken is  Unieclub met de toevoeging Edeltabak, een samentrekking  van veredelde tabakken.
Er was een papieren verpakking van 50 gram. In het pakje werd een verzamelplaatje en een bon gestopt. De radio-voetbalplaatjes, met daarop een voetbalsituatie die geraden moest worden werden grif verzameld, er was echter geen speciaal album voor uitgegeven.
De bon was een waardecoupon die verzameld konden worden voor een cadeau uit de geschenkengids.

Naast de papieren verpakking werden blikjes uitgegeven van 50 gram en een voorraadblik van 250 gram.


Een tweede tabaksmerk was Melior Grandes. Ook hier in papieren- of  blikverpakking.


Alleen in 1933 werden in de krant spaarzaam advertenties geplaatst. Dat was nog voor de officiële oprichting van de maatschappij. We mogen aannemen dat het merk kort heeft bestaan, waarschijnlijk doordat het niet succesvol bleek. Als fabriek werd de naam "Unie voor tabakfabrieken" gebruikt.
nieuwe Tilburgse Courant 13-10-1933

In het segment sigaren werd het merk Vendelier geïntroduceerd. De eerste advertenties verschijnen in 1933, de laatste in 1936. De sigaren werden in blikverpakking of in dun houten doosjes van 10 stuks op de markt gebracht.
In 1934 kostte de Vendelier sigaar 6 cent, in 1936 nog maar 4 cent. Dat was een zeer concurrerende prijs. Nu werd de fabrieksnaam “Unie voor sigarenfabrieken” gebruikt.

links het ondermerk Perfectos - rechts Speciales

Het heeft echter niet geholpen. Ook hier werd het geen succes, zodat het merk slechts een paar jaar heeft bestaan. In 1934 werd tevens het merk UNIVAN gedeponeerd. Hiervan zijn geen producten bekend, mogelijk is van het merk geen gebruik gemaakt.


Zoals uit voorgaande blijkt is een uitstapje naar een ander segment niet altijd lonend. De gevestigde merken voor tabak en sigaren waren onaantastbaar. In het begin van de 50-er jaren heeft Turmac een nieuwe poging gewaagd met het merk Cento. Ook hier met een verzamelitem, op de achterzijde werden vlaggen van alle landen afgebeeld. Helaas werd het merk net als de vorige een fiasco en heeft Turmac zich louter op de sigaretten industrie geconcentreerd. De van oorsprong fabrikant van Turkse en Macedonische sigaretten  zocht zijn vernieuwing in Amerikaanse tabakken met nieuwe merken. Daarin is het de jaren daarna succesvol gebleken.




In 1946, toen de aanvoer van Nederlands-Indische tabak nog niet op gang was gekomen heeft de regering een partij Zuid-Amerikaanse tabak aangekocht.

Deze tabak was van slechte kwaliteit en men is gauw gestopt met importeren. Enkele fabrieken hebben producten van deze tabak gemaakt, ook Turmac. Zij bracht een pakje sigaretten onder het label “Fine” op de markt. In verband met imagoschade heeft men het niet aangedurfd die onder de vlag van Turmac uit te brengen en werd slim genoeg de oude naam van “Unie van Tabak- en Sigarenfabrieken” weer van stal gehaald.

20 sigaretten uit Zuid-Amerikaanse tabak 40+8 ct

Bronnen:

- Kranten.kb.nl

- Roelof Veldman: Scriptie Sigarettenfabrikanten en conjunctuur (1985)

- Joop Romkes: Lijst Octrooihouders

- Afbeeldingen en gegevens uit prive-collecties

dinsdag 20 augustus 2013

TABAKSFABRIEK A. VAN DEN BIGGELAAR
Raadhuisstraat 17-19   Roosendaal

De historie gaat terug tot 1823 toen Cornelia Dielemans de Backer in Roosendaal een winkel in koloniale waren dreef en tabak kerfde. 
Onderstaand een historisch overzicht dat eens op internet stond:
Bovenstaande gegevens uit 1998

De fabriek had als beeldmerk De Moriaan
briefhoofd  rond 1900

Tabaksverpakkingen





Tijdens de 2e wereldoorlog bracht van den Biggelaar pakjes amateurstabak op de markt.
Door de bezetter werd aan 17 fabrieken, over het hele land verspreid, toestemming gegeven om de inlandse tabak te fermenteren. Van den Biggelaar hoorde daar niet bij en moest de reeds gefermenteerde tabak aankopen om er eigen verpakkingen van te maken.

 

250 gram f.1,- + 12 ct


zonder bon te verkrijgen


Fabrieksherkenning op banderolle: A v.d. Biggelaar & Co NV
fabrikantennummers: 2650, 7808, 1861




zondag 18 augustus 2013

TABAKSFABRIEK REUSER & SMULDERS Den Haag

De firma Reuser & Smulders uit den Haag is vooral bekend om haar koffie en thee. In het verleden verkocht de firma ook tabak en had een eigen kerverij.
Dit artikel richt zich op de tabakshandel van de firma.

De firma werd in 1896 opgericht door de heren W.Reuser en J.M.Smulders in het pand Wagenstraat 48 en 48a in Den Haag. De firma had een koffiebranderij, een theepakkerij en een tabaksfabriek voor gekorven tabak. De heer Reuser verliet in 1907 de firma. Via advertenties in de krant werd reclame gemaakt.

De Tijd 27-04-1907
De zaken liepen voorspoedig, in 1917 verhuisde de firma naar de Brouwersgracht nr.4. Twee jaar later in 1919 werd een pakkende reclamecampagne gevoerd met het merk “een kleintje koffie”, waar het logo “de oude heer nippend aan en kopje koffie” het beeldmerk van de firma zou worden. Voor tabak rookte de oude heer in het logo een pijpje.  Ondertussen bleef men doorgaan met tabak produceren. In 1920 werd een agent of grossier aangezocht voor de provincie Friesland om de producten te verkopen.
Het Vaderland: 25-12-1919

In 1923 neemt Reuser deel aan de tentoonstelling Nederlands Fabrikaat  onder de naam Koffie-,thee- en tabakshandel v/h Reuser & Smulders. De firma was in 1920 inmiddels omgezet in een naamloze vennootschap. In januari 1923 wordt i.v.m. sluiting de tabakswinkel van de firma G.W. van der Boor uit de Schoolstraat overgenomen. Deze 91-jarige firma was vooral bekend om het merk “De Rijzende Hoop”. De laatste eigenaar de Heer H.E.Unger gaat de firma Reuser & Smulders assisteren bij de tabaksfabricage om de oude, welbekende melanges te blijven mengen.
De fabricage vond plaats aan de Wagenweg. De firma zorgde er voor dat hun klanten goede rijpe tabak kregen of het nu Varinas, Friesche Heerenbaai, Maryland, Portorico of shag was. De klant moest een lekkere ouderwetse pijp tabak kunnen roken. Reuser & Smulders onderscheidden zich in de verpakking van de tabak. Er werden geen papieren tabakszakjes gebruikt, maar kartonnen doosjes. De 100-grams doosjes waren rond en konden gelijk als tabakspot worden gebruikt. De 50- grams doosjes waren langwerpig ovaal en kon net als een tabaksdoos in de zak worden gestoken. 


100 grams doos - datering 1925-1934



rekening uit 1926 met het bekende logo

tabaksverpakking 30-er jaren


In de jaren dertig was er in ons land een algehele crisis. Het aantal werkelozen steeg schrikbarend. De werkelozen waren overgeleverd aan de steun, die zowel door het Rijk als de Gemeente werd gegeven. Ook werd er steun gevraagd aan de bedrijven. Reuser en Smulders stelden in 1932 aan het Haagse crisiscomité 1000 pakken koffie en 1000 pakken thee ter beschikking .
In 1931 verleende B en W van Den Haag een vergunning voor het oprichten van een inrichting om benzine op te slaan met een tapinrichting. Dat kwam op het open terrein naast de fabriek op de Brouwersgracht 4 te staan.

In 1933 overleed op 66-jarige leeftijd de directeur J.M.Smulders. Sjef was een beminde stadsgenoot en heeft veel voor de reclassering gedaan.


  verpakkingen rond de 2e W.O.

Na de moeilijke oorlogsjaren door te zijn gekomen werd de fabricage van tabak afgebouwd. Koffie en thee werden de hoofdmoot, handel in tabaksproducten werd bijzaak. Reuser en Smulders brachten nog een aardige verpakking op de markt. De tabak werd in een bedrukt stoffen zakje gedaan, dienend als tabakszak.
stoffen tabakszakjes
In 1999 werd Reuser & Smulders overgenomen door Deli XL. Men besloot de vertrouwde naam van Reuser & Smulders te blijven voeren als onderdeel van het assortiment. Er werd een nieuwe theelijn voor het merk gecreëerd met een randassortiment.
Zo blijft de naam van Reuser & Smulders voortbestaan. De prachtige muurschildering aan de zijkant van het pand Brouwersgracht nr.6 is ook voor het nageslacht bewaard gebleven. Na restauraties in 1992 en 2005 is de muurschildering toegetreden tot beschermde geschilderde muurreclames.

kistetiketten Reuser & Smulders

              - kranten.kb.nl
              - gegevens eigen collectie
                  - kistetiketten - R.v.d.Sluis



donderdag 15 augustus 2013

TABAKSFABRIEK "DE GROENLANDSVAARDER"


In de eerste helft van negentiende eeuw trokken Harlinger zeilschepen er op uit om rond Groenland op robbenjacht te gaan voor het spek. De schepen “Spitsbergen” en “Dirkje Adema” deden goede zaken. Oene Gorter Moll, begon in 1825 een tabakswinkel annex tabakskerverij en een handel in koffie en thee in Harlingen. Zijn tabak verkocht hij onder het merk “De Groenlandsvaarder”, voor Harlingers een bekend begrip. Omstreeks 1860 was het met de robbenjacht gedaan.

De tabakszaak van de toen 21-jarige Moll in de Voorstraat wijk C nr.47 werd met succes gedreven. In 1832 trouwde hij met Tjitske Ages Tromp. Achter de winkel bezat hij een pakhuis aan de Noorderhaven. Het noodlot sloeg echter toe. Een jaar later werd hij ongeneeslijk ziek en overleed in 1833. Een broer van zijn vrouw, Solko Tromp Azn, werd aangezocht om te helpen en nam in 1834 de zaak over.


pruimtabak uit 1933
Solko Tromp breidde de zaak uit, kocht het pand naast de winkel en liet in 1851 de voorgevels verbouwen. Het verkregen hoekpand  werd winkel en kantoor, erachter waren de kerverij en koffiebranderij gesitueerd. Op de eerste etage werd gestart met een sigarenmakerij. 
De Banier: 22-09-1933

250 gram Heerenbaai fl.3.00 (1950-1958)
De volgende jaren breidde hij steeds verder uit.
De panden Noorderhaven 76 en 78 werden aangekocht en daarbij het naastgelegen pand Voorstraat 33. In 1854 trouwde Solko met Fenna Henriette van Broekhuizen. Dat heeft niet lang mogen duren, in 1860 overleed zij.


briefhoofd 1905
Omstreeks 1870 kwam de heer P.D. de Ruiter in de zaak. Toen Solko Tromp op 64-jarige leeftijd in 1878 overleed werd de firma voorlopig door de heer de Ruiter voortgezet. Hij trad  dat jaar in het huwelijk en nam op 1 januari 1879 de tabaksfabriek met bijbehorende gebouwen officieel over. Hij ging wonen aan de Noorderhaven 76 en 78. De zaken liepen zo goed dat hij in 1885 het pakhuis Sumatra aan de Noorderhaven 74 kocht.

In 1899 kwam de zoon van P.D.de Ruiter in de zaak om ervaring op te doen als toekomstige opvolger. Toen zijn vader in 1907 op 56-jarige leeftijd overleed volgde R.de Ruiter  hem op. In 1912 volgde een aanzienlijke verbouwing.

En aan het einde van dat jaar werd de geheel vernieuwde fabriek in gebruik genomen. Nieuwe machines werden geplaatst, waaronder een zwaardere gasmotor van 10 pk. Elektriciteit was er toen nog niet. 

inlegvel in een blik Tromp tabak.
Toen in 1914 de eerste wereldoorlog uitbrak stegen de prijzen van tabak. Tabak van 30-40 cent per pond ging naar 3-4 gulden. Sigaren van 2 cent gingen toen 10 cent kosten. Na de vrede in 1918 daalden de prijzen, maar haalden nooit meer de vooroorlogse prijs. Door de opkomst van de sigaretten leverden de grote fabrieken shag voor de sigarettenindustrie. De sigarenfabricage, door teruglopende omzet, werd omstreeks 1930 beeindigd.
In de topjaren werkten er omstreeks 60 personen in de fabriek. Sommigen haalden er hun 60-jarig jubileum, waaruit blijkt hoe trouw de werknemers waren.



banderollen uit de vijftiger jaren
Tijdens de tweede wereldoorlog was er gebrek aan goede tabak. De tabaksdistributie deed zijn intrede. In deze jaren was de tabak doorgaans van mindere kwaliteit en de hoeveelheden die op de bon te krijgen waren werden steeds minder. In 1944 was het dieptepunt. Toen na 1945 de tabaksfabrieken weer begonnen te draaien bleek er een ommekeer in tabaksgebruik te hebben plaats gevonden. De sigaret was favoriet, shagtabak van kleine fabrieken werd steeds minder gevraagd. De vraag naar sigaren werd minder, maar voor pruimtabak was deze stabiel gebleven. De regelmatige verhoging van de accijns maakte rooktabak onnodig duur.


 
In de jaren vijftig ging het in ons land met de kleine fabrieken bergafwaarts. Zo ook met Tromp in Harlingen. In 1958 toen R.de Ruiter 74 jaar oud was werd de fabriek te koop aangeboden bij gebrek aan opvolgers. In 1959 ging de antieke inventaris onder de hamer en bracht onverwachts veel geld op. De verkoop van de gebouwen vlotte niet erg. Uiteindelijk werden ze bij inschrijving geveild. Door de biedingen op panden samen te voegen en met een bedrag van 25.000 gulden te verhogen werd uiteindelijk de gemeente de eigenaar. Enkele panden werden verbouwd om de plaatselijke V.V.V. en de bibliotheek te kunnen huisvesten.
Een perceel werd verkocht aan een woninginrichter.

De oude winkelinventaris, toonbank met toebehoren, is aangekocht door de Otto Kingma Stichting en heeft die aan het Museum Hannema-huis geschonken. Het museum heeft daarna de inventaris weer in bruikleen aan de V.V.V. gegeven. Zo is een stukje van de rijke historie van de “Groenlandsvaarder” voor het nageslacht behouden gebleven.
  
De Groenlandsvaarder, een merk dat 133 jaar heeft bestaan. En tot aan de sluiting van de fabriek werd de correspondentie ondertekend met de handtekening S.Tromp Azn.
Bronnen:

- Brochure van de heer R.de Ruiter (1958)
- Kranten.kb.nl
- Objecten en gegevens uit prive-verzamelingen





dinsdag 13 augustus 2013

TABAKSFABRIEK HEKKENS IN TEGELEN


In Tegelen, tegenwoordig een wijk van Venlo, was vroeger tabaksindustrie gevestigd. Bekende tabaksfabrieken zijn die van P. en W. Bors, Joachim Beurskens en Nicolaas Hekkens. Ook werden er veel sigaren gemaakt, waarvan de bekendste sigarenfabriek die van Vossen-Breuers was.

merk: De Kruier 50 gram 50+6 ct
Nicolaas Hekkens begon op vijfentwintig-jarige leeftijd in 1902 met enige helpers in een oud woonhuis in Steyl met de fabricage van rol- en pruimtabak. Deze specialiteit kwam in de naam tot uiting: De Nordhauser Rol- en Pruimtabaksfabrieken “De Kruier”. De zaken liepen voorspoedig en de fabriek werd inmiddels naar Tegelen verplaatst, waar met stoommachines de tabak werd verwerkt. In 1912 werden  handelsreizigers  gevraagd om actief de verkoop te stimuleren. Het aantal afnemers nam daardoor zienderogen toe.


Toen in 1920 de nieuwste machines werden aangeschaft  waren ze in staat om de orders van tabak en gekorven zwaar gesausde pruimtabak direct uit te voeren. Door de vergroting van de productie kon men een agent-reiziger voor Zuid-Limburg aanstellen om nieuwe klanten te winnen.

In dat jaar hield Hekkens een “Reclamedag der Nordhauser Rol- en Pruimtabak”. Iedereen die op zondag 2 mei een rolletje of een pakje gekorven zware pruimtabak aanschafte kreeg een extra rolletje er gratis bij. De actie liep via de winkeliers en werd mede in de krant bekend gemaakt.

In 1923 zien we in een advertentie staan dat naast de tabaksproducten ook sigaretten werden gefabriceerd. Weer later zou de fabriek zich ook op de fabricage van sigaren toeleggen.

Sigarenbandje met beeldmerk "de kruier"

Limburger Koerier 25-01-1928

In 1927, bij het 25-jarig bestaan van de firma, was de fabriek van Hekkens een der grootste producenten van rol- en pruimtabak geworden. Een eigen zelfstandige chemische fabriek leverde de extracten voor het sausen van de rol- en pruimtabak.
Op een foto in de krant  van 7 november 1927 staan ruim 40 werknemers voor de sigarettenfabriek afgebeeld.



blikverpakking voor pruimtabak


De dertiger jaren kenmerkten zich door stakingen bij sigarenfabrieken voor een betere C.A.O. Mede door de crisisjaren gingen de zaken minder goed. Hoewel er in 1938 nog een vacature was voor een sigarettenmonteur werd de fabriek wegens een sterfgeval aan het eind van datzelfde jaar te koop aangeboden.
In de nacht van 8 en 9 april 1939 woedde er een felle brand in de fabriek aan de Roermondse weg. De brand was in de tabaks- en sauskamer uitgebroken. Na anderhalf uur was de brand meester. Drie afdelingen waren verwoest, maar de machines bleven in tact. De eigenaar, de inmiddels 62-jarige Nicolaas Hekkens werd dezelfde dag door de politie gearresteerd op verdenking de brand zelf te hebben aangestoken om de verzekeringspenningen te kunnen incasseren.
Een jaar later, in 1940 werd de fabriek, bij gebrek aan een opvolger opnieuw te koop aangeboden. Er was geen koper en op 22 juni werd het faillissement over de Nordhauser rol- en pruimtabaksfabrieken van N.Hekkens uitgesproken.

Nieuwe Venlose Courant  14-09-1940


Hoe het verder na het faillissement ging is mij niet bekend. Wel stond er nog op 21 oktober 1942 een stukje in de krant over het 40-jarig jubileum, met daarin de jubilerende werknemers B. en J Gubbels, die er vanaf de oprichting gewerkt hebben. 
Op 13 september 1947 overlijdt Nicolaas Hekkens op 70-jarige leeftijd.



Bronnen:
- kranten.kb.nl
- Paul Seelen - Groot Tegels sigarenboek
- verpakkingen prive collectie
afb. blik 1- Catawiki
afb. blik 2- Marktplaats